Ano ang gamot sa buni o hadhad sa balat o singit?

Ang buni, na kilala sa siyentipikong tawag na ringworm (dermatophytosis sa Medical term), ay isang karaniwang impeksiyon sa balat at kuko dulot ng fungus. Ang pangalang ito ay mula sa karakteristikong bilog, makati, at pula nitong rashes. Tinatawag din ang ringworm na “tinea,” at ang iba’t ibang uri nito ay karaniwang binibigyan ng pangalan batay sa kanilang partikular na lokasyon sa katawan.

Maaring magkaruon ng ringworm sa iba’t ibang bahagi ng katawan, kabilang ang:

1. Paa (tinea pedis), kadalasang tinatawag na “athlete’s foot.”
2. Singit, inner thighs, o puwit (tinea cruris), kilala rin bilang “jock itch.”
3. Ulo (tinea capitis).
4. Balbas (tinea barbae).
5. Kamay (tinea manuum).
6. Kuko ng paa o kuko ng daliri (tinea unguium), kilala rin bilang “onychomycosis.” Para sa karagdagang impormasyon tungkol sa impeksiyon sa kuko dulot ng fungus. Bukod dito, maaring makaapekto ang ringworm sa iba pang bahagi ng katawan tulad ng mga braso o binti (tinea corporis).

Mahalagang tandaan na may mga 40 iba’t ibang uri ng fungus na maaring maging sanhi ng ringworm. Ang mga siyentipikong pangalang ginagamit sa mga fungus na responsable sa pagkakaroon ng ringworm ay Trichophyton, Microsporum, at Epidermophyton.

Gamot sa Buni

Ang paraan ng paggamot para sa tinatawag na “ringworm” ay nakadepende sa kung saan ito matatagpuan sa katawan at sa kahalintuladang kalubhaan ng impeksiyon. May ilang uri ng ringworm na maaaring gamutin gamit ang mga hindi reseta (karaniwang tinatawag na “over-the-counter”) na gamot, samantalang ang mga mas malubhang kaso ay maaaring mangailangan ng mga gamot na may reseta mula sa doktor na may antifungal na aksyon.

Para sa Buni ng Balat ng Paa at Singit

Ang ringworm sa balat, tulad ng tinea pedis (kilala rin bilang athlete’s foot) at tinea cruris (kilala rin bilang jock itch), karaniwang maaring gamutin gamit ang mga hindi reseta na antifungal na krim, lotion, o pulbos na inilalagay direktang sa apektadong balat sa loob ng 2 hanggang 4 na linggo. Mayroong maraming produkto na hindi reseta na mabibili para sa paggamot ng ringworm, kasama ang mga sumusunod:

• Clotrimazole (tulad ng Lotrimin at Mycelex)
• Miconazole (matatagpuan sa mga produkto tulad ng Aloe Vesta Antifungal, Azolen, Baza Antifungal, Carrington Antifungal, at iba pa)
• Terbinafine (karaniwang kilala bilang Lamisil)
• Ketoconazole (ito ay itinatag bilang Xolegel)

Ang mura pero mabisang gamot na pwedeng mabili sa pharmacy ay ang mga Azoles (clotrimazole, miconazole, ketoconazole, at iba pa). Ang madalas na available ay ang ketoconazole (Xologel). (1)

Kapag gumagamit ng mga krim, lotion, o pulbos na hindi reseta, mahalaga na sundan ang mga tagubilin na ibinigay sa label ng produkto. Kung ang impeksiyon ay patuloy o lumala, mas makabubuting kumonsulta sa isang propesyonal sa kalusugan.

Para sa Anit

Sa mga kaso naman ng ringworm sa anit, medikal na tinatawag na tinea capitis, karaniwang kinakailangan ang gamot na may reseta na ininom sa loob ng 1 hanggang 3 na buwan. Karaniwan, ang mga krim, lotion, o pulbos ay hindi epektibo sa paggamot ng ringworm sa anit. Ang ilan sa mga gamot na may reseta na antifungal na ginagamit para sa ringworm sa anit ay kinabibilangan ng:

• Griseofulvin (matatagpuan bilang Grifulvin V at Gris-PEG)
• Terbinafine
• Itraconazole (ito ay ibinebenta sa mga pangalang Onmel at Sporanox)
• Fluconazole (kilala bilang Diflucan)

Mahalaga na makipag-ugnayan sa isang propesyonal sa kalusugan sa mga sumusunod na sitwasyon:

• Ang impeksiyon ay hindi nagpapabuti o lumala sa kabila ng paggamit ng mga hindi reseta na gamot.
• Ikaw o ang iyong anak ay may ringworm sa anit, sapagkat ang kondisyong ito ay nangangailangan ng paggamot na may reseta na antifungal na gamot mula sa doktor.

Pwede ba ang steroids sa buni?

Iwasan ang paggamit ng mga kremang may steroids para gamutin ang mga rashes na maaaring maging ringworm. Ang ringworm ay isang karaniwang sanhi ng mga rashes sa balat, na madalas hindi natutukoy bilang pangunahing dahilan. Dahil dito, maaaring gumamit ang mga indibidwal ng mga over-the-counter na krem o pampatigas na may corticosteroids (karaniwang tinatawag na “steroids”) sa kanilang rashes. Maaring magbigay ginhawa ang mga steroid creams para sa ilang mga kondisyon ng balat at pansamantalang mabawasan ang mga sintomas ng ringworm tulad ng pangangati at pamumula. Gayunpaman, mahalaga na tandaan na ang mga steroid creams ay hindi nag-aalis ng fungus na sanhi ng ringworm.

Sa totoo lang, ang mga steroid creams ay maaaring magpalala ng ringworm sa pamamagitan ng pagpapahina ng likas na depensa ng balat. Maaring ito ay hindi sinasadyang makatulong sa pagkalat ng mga impeksyon ng ringworm, na nagdudulot ng mas malalaking apektadong bahagi sa katawan. Bukod dito, ang ringworm na ginamot ng mga steroid creams ay maaaring magkaruon ng hindi pangkaraniwang anyo, na nagiging sanhi ng pagiging mahirap na ma-diagnose ng mga propesyonal sa pangangalagang pangkalusugan. Sa mga pambihirang sitwasyon, ang mga steroid creams ay maaaring magbigay daan sa fungus na sanhi ng ringworm na maka-penetrat sa mas malalim na bahagi ng balat, na nagdudulot ng mas malubhang kondisyon.

Problema sa paggamit ng steroids

Sa Pilipinas, itinuturing na “low potency” ang mga over-the-counter na steroid creams at hindi gaanong makapangyarihan. Gayunpaman, sa ilang ibang bansa, maaaring bumili ang mga indibidwal ng mga kremang naglalaman ng malalakas na steroids nang walang reseta. Marami sa mga steroid creams na ito ay naglalaman din ng antifungal at antibacterial na mga gamot, na may mga label na nagsasabing ang kremang ito ay maaaring gamitin sa paggamot ng mga fungal infection. Sa India, halimbawa, iniulat ng mga manggagamot ang pagtaas ng mga malulubhang kaso ng ringworm sa mga taong gumamit ng mga kombinasyong gamot na ito. Madalas na ang mga impeksyon na ito ay sumasakop sa malalaking bahagi ng katawan, tumatagal ng mga buwan o higit pa, at maaaring kumalat pa sa iba pang mga miyembro ng pamilya.

Kung ikaw ay maglalakbay sa ibang bansa, magkakaroon ng rashes, at may suspetsa na ito ay maaaring ringworm, mag-ingat sa paggamit ng malalakas na over-the-counter na steroid creams na naglalaman ng mga kombinasyon ng antifungal at antibacterial na mga gamot. Ang mga kremang ito ay maaring magpag-worsen ng ringworm at magdulot ng iba pang mga komplikasyon sa kalusugan. Kung ang isang manggagamot sa ibang bansa ay nagmungkahi ng kremang gamitin para sa isang rashes na maaaring ringworm, magtanong kung ano ang mga sangkap ng kremang ito at kung naglalaman ito ng malalakas na steroids.

Impormasyon para sa mga doktor

Hindi inirerekomenda ang paggamit ng topical corticosteroids nang walang antifungal na ahente para sa mga impeksiyon ng an-an o ringworm, kilala rin bilang “tinea” o “dermatophytosis.” Gayunpaman, maaaring may ilang pasyente na nag-aplay na ng corticosteroids sa kanilang sarili. Halimbawa, maaaring nag-aplay sila ng mga over-the-counter na mababang potensiyang topical corticosteroids bago humingi ng tulong medikal. Ang iba ay maaaring gumamit ng mga mataas na potensiyang corticosteroids sa mga sumusunod na sitwasyon:

• Prescription Misdiagnosis: Kapag maling-diagnose sa una ang ringworm bilang ibang kondisyon.
• Hindi Kaugnay na Kondisyon: Bilang bahagi ng paggamot para sa hindi kaugnay na medikal na isyu.
• Nakaraang Reseta: Kapag may nakaraang reseta para sa iba pang medikal na suliranin.
• Pamimili ng Malalakas na Steroids Sa Ibang Bansa: Sa pamamagitan ng pagbili ng malalakas na steroids sa ibang bansa.

Ang paggamit ng topical corticosteroids sa ringworm ay maaring magdulot ng mga sumusunod na problema:

• Paglaki o Pagdami: Higit pang malalaki o mas maraming mga lesion ng ringworm.
• Di-Tipikal na Hitsura: Tinatawag na “tinea incognito,” ito ay maaaring magdulot ng mas kaunting erythema (pula-pulaan), mas kaunting paglilinis, at hindi malinaw na hangganan ng mga lesion. Ang di-karaniwang hugis o disenyo ay maaaring manggaya ng ibang mga kondisyon tulad ng atopic dermatitis (eczema).
• Majocchi’s Granuloma: Dito, ang dermatophytes ay pumapasok sa mas malalim na bahagi ng balat, hanggang sa dermis o subcutaneous tissue.

Ang mga kondisyong resulta ng paggamit ng topical corticosteroids sa ringworm ay tinatawag na “steroid-modified tinea.” Bukod dito, ang paggamit ng topical corticosteroids para sa ringworm ay maaaring magdulot ng paga-payat ng balat, pagkakaroon ng stretch marks (striae), at pagbabago ng kulay ng balat kapag ito ay ina-apply sa mga sensitibong bahagi ng katawan o sobra-sobrang paggamit ng mataas na potensiyang corticosteroids.

Maaaring mabili sa reseta sa Estados Unidos ang mga combination antifungal at mid-potency corticosteroid creams. Dapat tandaan ng mga propesyonal sa kalusugan na iniulat ang mga pagkakabigo sa paggamot sa pamamagitan ng combination therapy para sa ringworm, at ang paggamit ng ilang mga formulasyon ay hindi inirerekomenda para sa mga bata.

Ang labis na paggamit ng mga steroid para gamutin ang ringworm ay maaaring magdulot ng pag-usbong ng mga antimicrobial-resistant na impeksiyon sa ringworm, na siyang nagiging isang lumalagong alalahanin sa kalusugan ng publiko.

References

1. Pippin, Tinea Cruris, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554602/, 2023